Czym jest trądzik hormonalny?
Trądzik hormonalny najczęściej dotyka osoby dorosłe, które skończyły 25 lat. Gospodarka hormonalna w organizmie nie działa prawidłowo, co skutkuje wywołaniem tego rodzaju trądziku. Przypadki zachorowań występują głównie u kobiet.
Rzadziej trądzik hormonalny zdarza się u mężczyzn, ponieważ statystycznie kobiety mają częściej rozregulowaną gospodarkę hormonalną. Trądzik hormonalny dzieli się na dwa rodzaje: androgenny i estrogenny. Pierwszy z nich pojawia się zarówno u kobiet, jak i mężczyzn, więc jest spotykany częściej. Z kolei trądzik estrogenny dotyczy tylko kobiet. Trądzik hormonalny, to przede wszystkim choroba skóra, którą można leczyć i pozbyć się jej na stałe. Jednak ustabilizowanie hormonów, aby trądzik się nie pojawiał, trwa nawet kilka miesięcy.
Mitem jest informacja o tym, że nastolatek z trądzikiem młodzieńczym będzie miał problemy skórne równie jako dorosły. Często zdarza się, że trądzik hormonalny pojawia się u tych, którzy nie mieli trądziku jako nastolatki. Oprócz domowej pielęgnacji skóry należy przejść odpowiednią diagnostykę, aby określić na jaki rodzaj trądziku się choruje i wdrożyć leczenie.
Prawidłowe dbanie o cerę podczas kuracji zwiększa szybkość zniknięcia nieprzyjemnych objawów. W przypadku delikatnych wahań hormonalnych chwilowy trądzik można opanować na własną rękę.
Przyczyny trądziku hormonalnego
Ze względu na odmienne rodzaje trądziku hormonalnego, mają one różne przyczyny:
- estrogenny – powoduje go zaburzenie produkcji żeńskich hormonów płciowych, czyli estrogenów u kobiet,
- androgenny – wywoływany przez odchylenia męskich hormonów płciowych, czyli androgenów.
W przypadku kobiet trądzik hormonalny może pojawiać się w takich sytuacjach, jak: menopauza, ciąża czy różne fazy miesiączki. Nieznaczne odchylania występują stosunkowo często i zwykle nie wymagają leczenia. U niektórych kobiet pojawienie się kilki wyprysków przed miesiączką jest całkowicie naturalne.
Niepokojące są nasilone objawy, które pojawiają się nie tylko w określonym czasie. Zarówno trądzik estrogenny, jak i androgenny może być powodowany przez zły styl życia oraz stres. Gospodarka hormonalna człowieka ma wpływ na jego cały organizm, więc nawet najmniejsze odchylenia potrafią mieć widoczny skutek. Niezdrowa dieta, ciągłe przemęczenie, zbyt mała ilość snu czy skumulowane sytuacje stresowe – wszystkie te czynniki wpływają na pojawienie się trądziku hormonalnego.
Inną przyczyną są choroby tarczycy, która wydziela za dużo lub za mało odpowiednich hormonów. Nieprawidłowe działanie tarczycy może być genetyczne, ale mają na nią wpływ również czynniki zewnętrzne, np. leki. Przy podejrzeniu chorób tarczycy należy udać się na diagnostykę do endokrynologa.
Objawy trądziku hormonalnego
Trądzik hormonalny ma różne objawy, zależne od jego rodzaju. Najczęściej można rozpoznać go po występowaniu skupisk zaskórników, torbieli ropnych, wykwitów grudkowo-krostkowych oraz nadmiernej produkcji sebum przez gruczoły łojowe.
Przez zwiększoną ilość łoju gruczoły zatykają się i powstaje jeszcze więcej zmian skórnych. Trądzik estrogenny w początkowej fazie charakteryzuje się różowymi wykwitami na skórze. Rumień pojawia się głównie na twarzy – najczęściej na czole, policzkach, nosie i brodzie. Zaczerwieniona skóra jest skutkiem trwałego poszerzenia się naczyń krwionośnych. W późniejszym etapie powstają się łatwo rozpoznawalne niewielkie, czerwone krosty, które zwykle pieką i swędzą. Jeśli choroba nie jest leczona, to w zaawansowanym fazie tworzą się na skórze zapalne nacieki.
Z kolei androgenny trądzik hormonalny objawia się głównie większymi, bolesnymi grudkami, krostami i zaskórnikami. Obejmują takie obszary ciała jak: szyja, broda, czoło oraz plecy. Zmiany zwykle nie są zaczerwienione, w przeciwieństwie do trądziku estrogennego, ponieważ na ogół nie mają stanów zapalnych. Dodatkowym objawem jest nadmierne przetłuszczanie się włosów i ich zwiększone wypadanie.
Jak leczyć trądzik hormonalny?
Jeśli trądzik hormonalny jest wyjątkowo uciążliwy, a poziom hormonów nie jest w stanie ustabilizować się samoistnie, należy udać się do lekarza. Trzeba będzie zrobić badania krwi, które pozwolą zdiagnozować chorobę. Najczęściej sprawdza się poziom takich hormonów, jak:
- 17-OHP (17-Hydroksyprogesteron),
- DHEA / DHEAS (dehydroepiandrosteron),
- SHBG (białko wiążące hormony płciowe),
- androstendion,
- wolny testosteron,
- prolaktyna,
- LH (lutropina),
- FSH (folikulotropina),
- tyreotropina (TSH),
- tyroksyna (fT4),
- poziom glukozy i insuliny.
Zależnie od płci i innych objawów pacjenta zlecone badania mogą się różnić. Przedstawione badania pozwolą także na ewentualne wykluczenie problemów z tarczycą, która może mieć szczególny wpływ na trądzik hormonalny.
Wysoki poziom cukru we krwi, który jest skutkiem nieodpowiedniej diety również powoduje trądzik, więc również warto go zbadać. Jako leczenie u kobiet często zaleca się hormonalną antykoncepcje, która skutecznie reguluje poziom hormonów we krwi. W przypadku problemów z tarczycą również zostaną przepisane odpowiednie leki doustne. Na trwałe usunięcie trądziku hormonalnego lekarze zalecają antybiotyki lub retinoidy. Kuracja nimi trwa zwykle kilka miesięcy i pojawiają się skutki uboczne w trakcie leczenia, ale pozwalają na zniwelowanie choroby skórnej do końca życia.
Zdarza się, że kuracje należy powtórzyć, ale w zdecydowanie mniejszych dawkach, które nie powodują dużych zmian w organizmie. Dodatkowo w trakcie terapii nie wolno kobiecie zajść w ciążę, a mężczyźnie spłodzić potomka przez możliwość uszkodzenia płodu. Należy także stale używać filtru przeciwsłonecznego, ponieważ leki zwiększają podatność na wystąpienie przebarwień słonecznych.
Poza doustnymi środkami, stosuje się także preparaty z antybiotykiem miejscowo, takie jak maści i kremy. Leczenie można wspomagać także odpowiednią dietą o niskim indeksie glikemicznym. Zaleca się ograniczenie produktów mleczny, białego pieczywa, napojów alkoholowych, słodyczy, a także chipsów.
Domowa pielęgnacja skóry trądzikowej
Wdrożenie prawidłowego leczenia pod nadzorem specjalisty jest najlepszym wyjściem w przypadku silnego trądziku hormonalnego. Podczas kuracji należy odpowiednio pielęgnować skórę, aby jej stan nie pogorszył się w trakcie terapii.
Szczególnie ważne jest używanie kosmetyków silnie nawilżających, ponieważ skutkiem ubocznym stosowania leków na trądzik jest przesuszanie się skóry – zarówno na twarzy, jak i całym ciele, jeśli zażywa się retinoidy. Warto pamiętać o prawidłowym myciu twarzy rano i wieczorem, aby zmniejszyć namnażanie się bakterii. Najlepiej stosować delikatny produkt bez drażniących substancji, takich jak alkohole.
Kobietom często zaleca się zrezygnowanie z makijażu na czas kuracji, ponieważ nakładane kosmetyki i późniejsze ich zmywanie naraża wrażliwą skórę na podrażnienia. Do twarzy i ciała warto wybrać produkty naturalne, które są przeznaczone dla skóry suchej, wrażliwej czy alergicznej. Kosmetyki ze sprawdzonym składem niwelują szansę dodatkowego przesuszenia i pomagają w utrzymaniu zdrowej, nawilżonej cery.
Redaktorka i autorka wielu publikacji na temat zdrowia i urody. Ukończyła Warszawski Uniwersytet Medyczny, na Wydziale Nauk o Zdrowiu o specjalizacji dietetyka oraz uroda. Obecnie pracuje w Klinice Medycznej.
